متغيرهاي اقتصادی مختلفی را میتوان به عنوان عامل تاثیرگذار روی بازده سهام در نظر گرفت؛ اما اگر بخواهیم یک متغير را به عنوان تاثيرگذارترين متغير انتخاب کنیم بهترین انتخاب شاخص بازار سرمایه است. براي سادگي، تمام عوامل انحصاری را که تنها بر یک سهم مؤثر هستند نیز در یک عامل خلاصه میکنیم. به این ترتیب میتوان مدل معروف به مدل بازار را ساخت. مطابق این مدل ، بازده هر سهم از دو عامل تشكيل ميگردد كه يك جزء آن ناشي از بازار است كه ضریب تاثیر پذیری سهم از بازار را بتا مينامند؛ جزء ديگر بازده هر سهم مربوط به خود سهم است كه آلفا ناميده ميشود. به بيان آماري، اين مدل از رگرسيون بازده هر سهم بر شاخص بازار، حاصل ميشود كه عرض از مبدا رگرسيون آلفا و شیب رگرسيون نیز همان ضریب بتا است.به عنوان مثال اگر متوسط بازده سهمی 15درصد، بتای آن 0/5 و بازده بورس 20درصد باشد، 10درصد= 0/5×20درصد از بازده آن متاثر از بازار و آلفای آن برابر 5درصد بوده است یعنی به طور متوسط، 5درصد از بازده آن سهم مستقل از وضع كلي بازار و مختص خود شركت و 10درصد از بازدهي متاثر از وضع كلي بازار بودهاست. در اين مدل از داده هاي تاريخي جهت محاسبه آلفا و بتا استفاده شده و بديهي است ممكن است اتفاقات آتي متفاوت از روند گذشته سهم باشد.
مطابق محاسبات اين مدل، در طول 3 سال گذشته، ميانگين بازده سالانه سایپا 45درصد، بتای آن 88/0 و ميانگين بازده سالانه بورس در این مدت 27درصد بوده است. بنابراین حدود 24درصد (كه از ضرب 27درصد و 88/0 بهدست ميآيد) از بازده این شرکت متاثر از بازار و آلفای آن برابر 21درصد بوده است؛ یعنی به طور متوسط، 21درصد از بازده اين سهم مستقل از وضع كلي بازار و مختص خود شركت و 24درصد از بازدهي متاثر از وضع كلي بازار بودهاست.
www.savbroker.com